2016
W świecie starodownej Wiliji…
Kiedy dnia ubywa i nadchodzi grudzień, nasze myśli zaczynają kierować się w stronę przygotowań do Świąt Bożego Narodzenia. Dziś odbiegły one od swojego tradycyjnego oblicza i mają w dużej mierze charakter komercyjny. Dlatego w czwartkowy wieczór 24 listopada w Gminnym Ośrodku Kultury w Istebnej odbyła się niezwykłą prelekcja, której tematem była starodowno Wilija – jej bogata symbolika, związana z nią kultura magiczna i wymiar duchowy. Wygłosiła ją pani Małgorzata Kiereś, dyrektor Muzeum Beskidzkiego w Wiśle, etnograf i znawczyni obrzędowości górali beskidzkich.
Dzięki prelekcji na chwilę przenieśliśmy się do świata, w którym wszystko miało swój głęboki sens i właściwe miejsce. Poznaliśmy całą, stopniowo budowaną dramaturgię wigilijnego czasu - od wczesnych godzin porannych, kiedy gospodyni wstawała wcześnie rano i jeszcze przed odśpiewaniem godzinek piekła świąteczny chleb. Przy stole zasiadali wszyscy: gazda, gaździna, pachołek, dziywka, parobek i powsinoga. W tym świecie nic się nie marnowało – nawet ze świątecznego kryzbana po gromnicach robiono rogulki a zeszłoroczny godni kraiczek rozpuszczano w wodzie i zanoszono zwierzętom. Nic tu nie było przypadkowe. Nawet kierunek dymu ze zdmuchniętej świecy czy długość sopli na chałupach mogły wskazywać na to, co przyniesie nadchodzący rok. W tym świecie nie oczekiwano też wielkich prezentów, bo darem było przede wszystkim dobre słowo i obecność drugiego człowieka. „Już Platon pisał, ze święto jest darem bogów dla człowieka. W codzienności, w biegu, w robocie potrzebujemy jako człowiek święta, które dzieli się zawsze na kategorię ciszy i radości. Sakralna Wigilia była kategorią ciszy, Boże Narodzenie kategorią radości a „Szczepan” – finałem radości” – zakończyła Pani Małgorzata Kiereś.
Prelekcja zwieńczona była miłym akcentem – uczestnicy spotkania przygotowali niespodziankę z okazji 60 urodzin Pani Małgorzaty Kiereś, składając jej wspólnie serdeczne życzenia. Kolejna część spotkania upłynęła w przemiłej atmosferze wspólnego śpiewu, muzykowania i rozmów. Wszyscy ze smakiem skosztowali także tradycyjnych potraw – kapusty ze ziymniokym, bryji, domowego masła i sera. Na stole nie brakło też wigilijnych atrybutów – ziymnioków, jabłek, pieczek i obowiązkowo - świyczki w kwaku.
W spotkaniu wzięli udział: Henryk Gazurek wójt gminy Istebna, zastępca wójta Józef Polok, sekretarz gminy Istebna Teresa Łaszewska, ks. Tadeusz Pietrzyk proboszcz parafii pw. Dobrego Pasterza w Istebnej, Władysław Zowada radny gminy Istebna wraz z małżonką, Józef Michałek radny gminy Istebna, pracownicy Gminnego Ośrodka Kultury w Istebnej i Muzeum Beskidzkiego w WIśle, ludzie kultury, folkloryści i reprezentanci Zespołu Regionalnego „Istebna”, Zespołu Regionalnego „Koniaków” i kapeli „Jetelinka”.
Pani Małgorzacie Kiereś serdecznie dziękujemy za arcyciekawą prelekcję i podzielenie się z nami swoją wiedzą i darem słowa. Dzięki temu spotkaniu dla każdego ze słuchaczy tegoroczne Święta z pewnością będą pełniejsze i przeżyte z głębszą refleksją.
tekst i zdjęcia: BJ
